Wspomnienie o Wojtku Bellonie

WIECZNY WĘDROWIEC BOŻY

Wojtek Bellon - ten Wieczny Wędrowiec Boży - zjawiał się najczęściej niespodziewanie i to zwykle wtedy, gdy był najbardziej potrzebny. Umiał i potrafił jak nikt chyba inny doradzić, pomóc czy rozładować trudną sytuację - nawet wtedy, gdy sam był w poważnych tarapatach, a tych los mu nie szczędził. Kierował się przy tym zasadami moralnie prostymi, ale pewnymi i sprawiedliwymi. On po prostu kochał ludzi. Zabrzmi to pewnie dla niektórych zbyt banalnie i staroświecko, ale nie boję się tego banału wygłosić, gdy chodzi o Wojtka - to przy nim nabiera on pierwotnego, właściwego, głębokiego znaczenia, bo kochać ludzi to także i przede wszystkim piętnować głupotę, tępotę, fałsz i obłudę. 
Czasem wpadał z ważną sprawą, czasem z dobrą nowiną. Któregoś lutowego, a może marcowego dnia przyszedł bardziej ożywiony - Zaproponowali mi wydanie tomiku przy "Kalamburze". Powoli staję się klasykiem - zażartował. Ta dobra wiadomość przypieczętowana została kilkoma kieliszkami "orzechówki". Jeszcze pod koniec kwietnia, Wojtek ponownie wrócił do swej książki. Tym razem umówił się ze mną, że usiądziemy nad jego pieśniami i wierszami. - Pomożesz mi zredagować - zaproponował. Cieszył się, choć tego zbytnio nie okazywał, że jego opowieści - tak, bowiem nazywał swoją twórczość - rozproszone po ludziach i po świecie ukażą się w tomiku. Nawet gromadził powoli swe utwory - choć wcześniej nigdy przesadnie nie dbał o to - pisał do przyjaciół, którym swego czasu ofiarował rękopisy, odgrzebywał w swoim archiwum stare zapiski wczesniejszych pieśni. Umówiliśmy się na pierwsze dni maja, w jego krakowskim mieszkaniu przy ul. Józefa, czyli
na "Kazimierzu" - jak powiadał, naśladując gwarę dzielnicy.
3 maja 1985 r. Wojtek Bellon już nie żył. Zmarł w Krakowie, mając zaledwie 33 lata. W nekrologu, który ukazał się nazajutrz w "Echu Krakowa" pisałem: "3 bm. zmarł w Krakowie w wieku 33 lat Wojciech Bellon - poeta, kompozytor, pieśniarz. Początki Jego działalności artystycznej wywodziły się ze studenckiego ruchu kulturalnego - był laureatem Festiwali Piosenki Studenckiej w Krakowie. Stworzył "Wolną Grupę Bukowinę" - zespół, który śpiewał Jego opowieści o życiu - tak nazywał sam swoje pieśni. Grupa ta przeszła do historii nie tylko studenckiej estrady jako najwybitniejszy z wielu zespołów śpiewających poezję. Wojciech Bellon osiągnął wielki sukces, bo Jego pieśni na stałe zadomowiły się w repertuarze rówieśników i młodszych pokoleń, mimo że był śpiewającym poetą, którego rzadko proszono do telewizji czy radia. W "Lirycznej piosence dla Wacka" - jednym z ostatnich swych utworów pisał m.in.:

"(...) i brakuje mi w sobie tej siły
której braku nie dostrzegłem nigdy
by odróżnić racje tych, co są
od racji tych, którzy byli (...)"

"Odszedł Człowiek i Artysta wrażliwy, twórczy, przepełniony miłością i życzliwością do świata i ludzi, po którym na zawsze pozostanie pustka nie do wypełnienia".
Tyle nekrolog napisany drżącą ręką, zamieszczony w piśmie codziennym ograniczający się do kilku istotnych faktów z krótkiego, ale jakże bujnego i twórczego życia Wiecznego Wędrowca Bożego. Ale "prawdziwy artysta nigdy nie odchodzi cały". Wojtkowi - jak mało któremu twórcy - udało się to, że jego pieśni, mimo iż rzadko prezentowano je w radiu czy telewizji, znane są szeroko i śpiewa je wielu ludzi. Ci najmłodsi wykonawcy Wojtkowych opowieści, że to już nawet nie bardzo wiedzą, kto je napisał, zresztą nie tylko ci najmłodsi, bo wiele z tych pieśni zadomowiło się na stałe, a śpiewający je nie zastanawiają się, kto je stworzył. Ot, były zawsze, był wiatr, był deszcz czy góry. I to jest największy sukces artysty, kiedy jego twórczość staje się własnością wspólną, wręcz anonimową. To prawie tak, jak ze znaną i piękną kolędą "Bóg się rodzi". Czy śpiewając ją zastanawiamy się, że napisał ją Franciszek Karpiński? 
Są twórcy, którzy życiem swoim zaświadczają i tworzą sztukę, nie dbając zbytnio, aby ją utrwalić. Do nich należał Wojtek. Stąd ulotne rozmowy z nim, pełne mądrości życiowej, które na zawsze pozostały w pamięci, były fajerwerkami pomysłów i prawdziwymi ucztami dla ducha, zaprawionymi specyficznym humorem. Wojtek sypał pomysłami jak z rękawa, umiał podpatrywać życie. Wiele z nich wykorzystali inni. On zdawał sobie doskonale sprawę, ale nie był zdziwiony czy zazdrosny. 
Do Krakowa Wojtek przywędrował z Buska Zdroju. Zawsze zresztą podkreślał swoją "buskość". Lubił tę miejscowość, choć nie było to jego miasto rodzinne. Opowiadał o jego mieszkańcach ciepło i serdecznie, ale gdy trzeba było piętnował ich wady i ośmieszał przywary. Dostrzegał również ich radość i dramaty. A świadczy o tym najlepiej "Ballada o Cześku Piekarzu", którego uwiecznił w znakomity, ale jakże tragiczny sposób. Czasem żartował, nazywając to miasto Busko - Busko, wzorem Baden - Baden, światowej sławy uzdrowisko znanego od czasów rzymskich. Było to Wojtkowe podśmiechiwanie się z uznanego, modnego, często przereklamowanego, na które ludzie się snobują. 
Mimo że przemieszkiwał wcześniej m.in.: i w Skarżysku-Kamiennej i - bodajże - w Kętrzynie - kto wie czy te częste zmiany miejsca zamieszkania nie wpłynęły na późniejsze jego wieczne wędrowanie - to jednak z Buskiem był chyba najbardziej związany emocjonalnie, oczywiście poza Krakowem. Trudno temu się dziwić. W Busku znajdował przede wszystkim zawsze serdeczną, pomocną dłoń matki, tu także mógł liczyć na męską poradę płynącą z ojcowskiego serca. 
Tu spędził najpiękniejsze lata młodości. Tutaj zaczynała się jego działalność artystyczna. Wojtek pewnie, gdyby to czytał, uśmiałby się szczerze z tego szumnego mojego określenia. Było to po prostu - jak on to był powiedział - granie na gitarze własnych piosenek. Było również poszukiwanie tego co nowe, co modne. Tu odbywały się pierwsze happeningi, po których Busko - Busko długo nie mogło przyjść do siebie, bo Wojtek ze swymi przyjaciółmi nie dość, że szokowali samą formą, to jeszcze wystąpili w kalesonach i gdyby nie interwencja dyrektora miejscowego Liceum Ogólnokształcącego, do którego i Wojtek uczęszczał, nie wiadomo, jak by się to skończyło. Dyrektor po prostu przerwał spektakl. Potem był kabaret. Pierwszy i chyba ostatni program nazywał się: "Odkrycie i opisanie Bukowiny". I tak zaczęła się Wolna Grupa Bukowina. Była to prawdziwie wolna grupa bardzo młodych ludzi, kochających góry i po nich wędrujących, a duszą wszystkich poczynań był Wojtek. Dotarli oni do Szklarskiej Poręby i tam na Giełdzie Piosenki Turystycznej zadebiutowali. I od razu sukces. Piosenką Wojtka Bellona "Ponidzie" wyśpiewali jedną z głównych nagród. To był rok 1971. Wojtek właśnie zdawał maturę. 
Potem wraz z Wojtkiem "Bukowina" trafiła do Krakowa. Jej twórca w ostatnim swoim wywiadzie udzielonym na miesiąc przed śmiercią Piotrowi Bakalowi i opublikowanym 16 czerwca 1985 r. w Itd. "tak mówił o jej początkach: "Bukowina" była wtedy hasłem wywoławczym dla określonej grupy ludzi, którzy się w pewnym momencie skrzyknęli i razem śpiewali. Z późniejszego zespołu były tylko dwie osoby - Grażyna Kulawik zwana Zajączkiem i ja. Już następnego roku okazało się, że dzięki naszemu pobytowi na giełdzie "podłączył się" (a dosłownie został zaproszony do udziału i akceptował formułę) Wojtek Jarociński, który jako jeden z kilku wpływał później na muzyczną stronę grupy". I dalej na pytanie Piotra Bakala: Czy uważasz, że Wolna Grupa Bukowina odniosła sukces artystyczny w skali kraju? Wojtek mówi: "Wydaje mi się, że nie, jeżeli chodzi o komercyjność, o sprzedawanie się. "Bukowina" przestała istnieć chyba już w momencie, gdy zaczęło się tylko granie. Dlatego, że wówczas przestała istnieć idea, która była istotna, czyli trasa, trasa i jeszcze raz trasa. Ponadto - jakoś nigdy nie zabiegaliśmy o to, żeby nami się zainteresowano, nie dbaliśmy o to. Akurat nie było takich ludzi, oprócz paru osób, którzy sami się zaoferowali i chcieli nas promować. I tak się grało po klubach, po klubach, po klubach, po estradach, po składankach i na tym się skończyło. Niemniej wydaje mi się, że odnieśliśmy inny sukces. Taki, że jak dzisiaj przychodzę do schroniska i słyszę swoje piosenki czy Jarocińskiego, czy Juszczyszyna. I to jest sukces, który co prawda nie jest wymierny finansowo, za to w świadomości..." 
W tej wypowiedzi jest cały Wojtek, który potrafił do końca walczyć o czyjeś sprawy, bronić przyjaciół - nawet dosłownie, gdy trzeba było, stając do walki na pięści - kiedy podchmielonemu chuliganowi, pseudomiłośnikowi muzyki, nie podobał się czyjś nos lub dłuższe włosy. 
O swoje sprawy nie umiał zabiegać, zresztą może i umiałby, ale nigdy nie podjął się takiej metody. To go nie interesowało, a i inni - mając możliwości nie bardzo się kwapili z pomocą przy wejściu "Bukowiny" na szersze "antenowe wody". Nawet jeden z większych programów telewizyjnych jaki Magda Umer nakręciła z "Bukowiną" - "Piosenki wiatrem podszyte" - został skasowany, trudno przypuszczać, że chodziło tu o oszczędność taśmy filmowej. 
Fenomen Wojtka Bellona = wiecznego Wędrowca Bożego - polegał jeszcze na tym, że w każdym niemal mieście a nawet miasteczku miał kogoś z bliskich - przyjaciół albo znajomych. Gdzie się tylko pojawił, zaraz jakby spod ziemi wyrastali wielbiciele jego mądrych pieśni. Rozmowy i śpiewanie przedłużały się do późnych godzin nocnych. Zjednywał sobie swym śpiewaniem docentów, profesorów, stróżów nocnych, goprowców - sam był jednym z nich przez dłuższy czas - ludzi gór i nizin. Dla niego liczył się przede wszystkim człowiek wrażliwy, dlatego nikomu nie zaglądał w papiery. Jak nikt wyczulony
był na wszelki fałsz, gdy chciano go zaszufladkować.

Adam Ziemianin

"Dedal" nr 3 (3), październik-grudzień 2004